KUZNETS EĞRİSİ: EŞİTSİZLİK, BÜYÜME VE POLİTİK EKONOMİ AÇISINDAN GÜNCEL BİR YORUM

Giriş: Eşitsizlik Bir Gelişme Göstergesi midir?

Gelir uçurumları derinleştikçe, şu soru daha fazla gündeme geliyor: Ekonomik büyüme gerçekten refah mı getiriyor, yoksa sadece daha derin eşitsizlikler mi yaratıyor? Simon Kuznets’in 1955’te geliştirdiği hipotez, bu soruya iyimser bir yanıt veriyordu: "Önce eşitsizlik artar ama sonra azalır." Ancak günümüzde, bu eğrinin geçerliliği tartışmalı hale gelmiştir.

Kuznets Hipotezi: Ters-U’nun Hikâyesi

Kuznets Eğrisi, ekonomik kalkınmanın gelir dağılımını önce bozduğunu, ama belirli bir noktadan sonra düzelttiğini savunur. Gini katsayısı gibi eşitsizlik ölçütleriyle kişi başı gelir ilişkisi ters-U şeklinde tanımlanır.

1950’lerden Günümüze: Ters-U Teorisinin Zaman Yolculuğu

Simon Kuznets, bu hipotezi ABD, İngiltere gibi ülkelerdeki savaş sonrası sanayileşme örneklerine dayanarak geliştirmişti. Fakat 1980 sonrası neoliberal politikalar bu eğrinin ikinci evresini pek çok ülkede dondurmuştur.

Politik Ekonomi Perspektifi: Büyüme Her Zaman Adalet Getirir mi?

- Neoliberal Reformlar ve Vergi Adaletsizliği- Küresel Sermayenin Ulus-ötesi Gücü- Emek Değerinin Düşüşü- Teknoloji ve Dijital Eşitsizlik

Türkiye’de Kuznets Eğrisi: Eksik Bir Eğri

Türkiye’de sanayileşmenin eşitsizliği artırdığı 1950 sonrası dönemde eğrinin ilk kısmı gözlemlenmiştir. Ancak vergi adaletsizliği, bölgesel eşitsizlikler ve yetersiz sosyal koruma nedeniyle ikinci evreye geçilememiştir.

Güncel Eleştiriler: Eğri Kırıldı mı?

- Büyüme eşitsizliği azaltmaz, çoğu zaman artırır.- Kalkınma adaletsizse, eşitsizlik kalıcılaşır.

Alternatif Yaklaşımlar: Çevresel Kuznets Eğrisi ve Etik Kalkınma

- Çevresel Kuznets Eğrisi (EKC)- Etik büyüme ve dayanışma ekonomisi

Sonuç: Gelir Dağılımında Adalet, Sadece Ekonomik Değil, Ahlaki Bir Meseledir

Kuznets’in ters-U eğrisi, bir dönemin umut dolu ekonomi teorisiydi. Bugün ise bu eğri, sadece büyümeyle eşitliğin sağlanamayacağını kanıtlayan bir uyarı sinyali olarak okunmalıdır.

Kaynakça

- Kuznets, S. (1955). Economic Growth and Income Inequality.- Piketty, T. (2014). Capital in the Twenty-First Century.- Milanovic, B. (2016). Global Inequality.- Atkinson, A. B. (2015). Inequality: What Can Be Done?- OECD (2023). Income Inequality Update Report.- UNDP Human Development Reports.