Şizofreni vs. Şizoid Kişilik Bozukluğu

Tanımlar (DSM-5 Kriterleriyle)

• Şizofreni: En az 6 ay süren, psikotik belirtilerle (hezeyanlar, halüsinasyonlar, dağınık konuşma, dezorganize davranış veya negatif belirtiler) karakterize edilen ciddi bir zihinsel bozukluktur.• Şizoid Kişilik Bozukluğu: Sürekli bir sosyal ilişkiden uzak durma hali, sınırlı duygusal ifade ve yalnızlığı tercih etme ile tanımlanan kişilik bozukluğudur.

Benzerlikler

• Her iki durumda da bireyler sosyal ilişkilerden kaçınabilir.• Duygusal mesafe ve içe kapanıklık yaygındır.• Sosyal izolasyon gözlemlenebilir.

Farklılıklar ve Ayırıcı Tanı Kriterleri

• Şizofrenide psikotik belirtiler (halüsinasyonlar, hezeyanlar) vardır; şizoid kişilikte bu belirtiler yoktur.• Şizoid bireyler gerçeklikten kopmaz; şizofrenide gerçeklik testi bozulabilir.• Şizofreni genellikle ani başlangıç gösterir; şizoid kişilik bozukluğu çocukluktan itibaren süregelir.• Şizofreni işlevsellikte ciddi bozulmalara yol açabilir; şizoid kişiler daha stabil bir işlevsellik gösterebilir.

Klinik Vaka Örneği

30 yaşında erkek hasta yalnız yaşamaktadır, iş yerinde sosyal temaslardan kaçınmakta, duygusal olarak mesafelidir. Herhangi bir hezeyan ya da halüsinasyon belirtisi bulunmamaktadır. Bu durum şizoid kişilik bozukluğunu düşündürür.

Tedavi ve Müdahale Yöntemleri

• Şizofreni: Antipsikotik ilaçlar, psiko-eğitim, bireysel terapi, sosyal beceri eğitimi.• Şizoid Kişilik Bozukluğu: Bilişsel Davranışçı Terapi, kişilerarası terapi, destekleyici psikoterapi.

Klinik Değerlendirmede Kullanılan Test ve Araçlar

• SCID-5 (Yapılandırılmış Klinik Görüşme)• PANSS (Pozitif ve Negatif Sendrom Ölçeği)• MMPI-2 (Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri)• TCI (Mizaç ve Karakter Envanteri)

Kaynakça

American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.).Millon, T. (2011). Personality Disorders in Modern Life.Şar, V. (2020). Türkiye’de Psikiyatrik Tanı Sistemleri ve Klinik Uygulama.