Bilişsel Onarım Terapisi (CRT): Nöropsikolojik Temelli Bir Müdahale Yöntemi

Özet

Bilişsel Onarım Terapisi (CRT), başta şizofreni olmak üzere, çeşitli psikiyatrik bozukluklarda bilişsel eksiklikleri azaltmayı hedefleyen yapılandırılmış bir müdahale yöntemidir. Bu terapi, bireylerin dikkat, hafıza, yürütücü işlevler gibi bilişsel alanlarında gelişim sağlayarak işlevselliği artırmayı amaçlar. Bu makalede CRT’nin tarihsel gelişimi, teorik altyapısı, uygulama biçimleri ve çeşitli yaş grupları üzerindeki etkileri ele alınmıştır. Literatür taraması çerçevesinde güncel çalışmalar ve terapinin psikiyatrik bozukluklardaki rolü değerlendirilmiş, eleştirel analizlerle uygulamadaki avantajları ve sınırlılıkları ortaya konulmuştur.

Giriş

Bilişsel eksiklikler, psikiyatrik bozuklukların belirleyici ve kalıcı özelliklerinden biridir. Özellikle şizofreni gibi ciddi ruhsal hastalıklarda, dikkat dağınıklığı, öğrenme zorlukları, bellek sorunları ve yürütücü işlevlerde bozulma yaygındır. Bu tür bilişsel işlev bozuklukları bireyin günlük yaşam becerilerini, sosyal uyumunu ve işlevselliğini ciddi şekilde etkilemektedir (Green, 1996). Bu bağlamda geliştirilen Bilişsel Onarım Terapisi, hem bireysel hem de grup terapisi formatlarında uygulanabilirliği olan, kanıta dayalı bir yaklaşımdır.

Bilişsel Onarım Terapisinin Tanımı ve Amaçları

Bilişsel Onarım Terapisi (CRT), bireyin bilişsel işlevlerindeki eksiklikleri hedef alarak, bu alanlarda yeniden yapılandırma sağlamayı amaçlayan, sistematik ve tekrarlayıcı görevler içeren bir terapi türüdür (Wykes & Reeder, 2005). Terapinin temel amacı:

 • Bilgiyi işleme hızını artırmak,

 • Dikkat süresini uzatmak,

 • Bellek işlevlerini desteklemek,

 • Yürütücü işlevleri güçlendirmek,

 • Öğrenme stratejilerini geliştirmektir.

CRT, doğrudan öğrenmeyi değil, öğrenmeye dair becerileri ve stratejileri hedef alır. Bu yönüyle eğitsel bir yapı taşırken, terapötik hedeflere de hizmet eder.

Tarihsel Gelişim ve Teorik Altyapı

CRT’nin kökeni 20. yüzyılın ortalarında nöropsikolojik rehabilitasyon alanında atılmıştır. Başlangıçta, travmatik beyin hasarları ve demans gibi nörolojik bozukluklarda kullanılmıştır. 1990’ların sonlarına doğru, şizofrenideki bilişsel bozulmalara karşı etkili bir terapi yöntemi olarak adapte edilmiştir (Medalia & Choi, 2009). Terapinin temel teorik altyapısı:

 • Bilgi İşleme Kuramı,

 • Nöroplastisite İlkesi,

 • Sosyal Biliş ve İşlevsel İyileşme Teorilerine dayanmaktadır.

CRT, beyindeki nöroplastisiteyi harekete geçirerek yeni nöral yolların oluşmasını teşvik etmektedir. Ayrıca, öğrenmeye dair metabilişsel farkındalığı artırarak, bireyin öğrenme biçimini değiştirmeyi hedefler (Kurtz, 2012).

Erhan Erdemir